Η φιλοσοφία για παιδιά αφορά ένα παιδαγωγικό κίνημα που άρχισε στην Αμερική περίπου στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Στη συνέχεια, αυτό με διάφορες πειραματισμούς διαδόθηκε και στην Ευρώπη. Ο πρωτοπόρος του κινήματος του Lipman με τις «ερευνητικές κοινότητες» που εισήγαγε, ανταποκρίνεται στην πεποίθηση του Piaget ότι τα παιδιά είναι αδύνατο να διδάσκονται φιλοσοφία πριν από την ηλικία των 12 ετών.
Όταν λέμε ότι διδάσκουμε φιλοσοφία στην προσχολική αγωγή δεν εννοούμε ότι διδάσκουμε τους φιλοσόφους και τις διδαχές τους αντίθετα αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να μεταδώσουμε έναν διαφορετικό τρόπο οργάνωσης της σκέψης. Αν λοιπόν πρέπει να δώσουμε ένα ορισμό στην φιλοσοφία της προσχολικής αγωγής τότε θα πούμε ότι πρόκειται για μια δραστηριότητα στην οποία πρέπει να έρθουν σε επαφή τα παιδιά και η οποία έχει τα χαρακτηριστικά μιας κριτικής, ερευνητικής και διαλογικής διαδικασίας. Η φιλοσοφία για παιδιά έρχεται και κουμπώνει πάρα πολύ καλά με την παιδαγωγική διαλόγου και με αυτό που ονομάζουμε συζήτηση στην προσχολική αγωγή.
Η συγκεκριμένη παιδαγωγική προσέγγιση θεωρεί ότι η αφηρημένη σκέψη που έχουν τα παιδιά σε αυτή την ηλικία αλλά και η εσωτερική διαμάχη που αναπτύσσουν είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που τα καθιστούν ικανά για μια τέτοια διαδικασία.
Σε κάθε θεματική που αναπτύσσει προσπαθώ να εντάξω και μια άσκηση φιλοσοφίας. Η θεματική που εξετάστηκε στο προηγούμενο διάστημα αφορά τα παιχνίδια. Στην άσκηση φιλοσοφίας που πραγματοποιήσαμε, είχαμε να συζητήσουμε τις έννοιες «αν η κουκλά μου είναι αληθινή, αν είναι πραγματική ή αν είναι ψευτική». Μέσα από ανοιχτού τύπου ερωτήσεις προσπαθήσαμε μαζί με τα παιδιά να δώσουμε ένα στοιχειώδη ορισμό σε αυτές τις έννοιες με εργαλείο των εμπειριών μας. Εν συνεχεία τα παιδιά κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις που είχαν την μορφή «Εάν μπορώ να δω το κουκλάκι του τότε είναι αλήθεια;», «εάν μπορώ να φτιάξω μια ιστορία για το παπούτσι μου τότε μπορεί να είναι αλήθεια;» κ.λπ. . Στο ερώτημα «αν μπορώ να μιλήσω στο κουκουλάκι μου τότε είναι αλήθεια;» ένα παιδί έδωσε την ακόλουθη απάντηση «η κούκλα μου δεν είναι πραγματική, αλλά όταν την μιλάω με ακούει και είναι αληθινή ». Και με αυτό το τρόπο κάνουμε φιλοσοφία με τα παιδιά για τα παιδιά.
Φαίη Ρέτσα
Νηπιαγώγος/υπεύθυνη μικρών προνηπίων
