Παιδιά Σούπερ Ήρωες

Μαθαίνοντας τα παιδιά πώς να προσεγγίζουν και να λύνουν τα προβλήματά τους μόνα τους από νωρίς στη ζωή τους, τονώνουμε την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή τους και την ίδια στιγμή τα εφοδιάζουμε με κοινωνικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες στη δημιουργία και διατήρηση διαπροσωπικών και φιλικών σχέσεων.
Υπάρχουν τρία βασικά πράγματα που θα πρέπει να θυμάστε όταν προσπαθείτε να ενθαρρύνετε το παιδί σας να μάθει πώς να λύνει προβλήματα:
Εσείς είστε ο πρωταρχικός Σούπερ Ήρωας: Το παιδί σας μιμείται και μεγαλώνει με βάση όσα εσείς προβάλλετε σε αυτό. Για τον λόγο αυτό, πρέπει και εσείς οι ίδιοι να είστε μοντέλο τρόπων επίλυσης των δικών σας προβλημάτων. Μιλήστε και συζητήστε όσο πιο ανοιχτά γίνεται για το ποιο είναι το πρόβλημα, ποιες οι σκέψεις σας και ποια τελικά η απόφασή σας για τον τρόπο επίλυσης. Δείξτε ότι ακόμη και όταν κάνετε λάθη στην επιλογή λύσης, δεν το βάζετε κάτω και προσπαθείτε ξανά με νέες ιδέες.
Κάντε τα παιδιά σας Σούπερ Βοηθούς: Ζητήστε την βοήθεια των παιδιών για την επίλυση καθημερινών προβλημάτων. Ακούστε τη γνώμη τους και δοκιμάστε την αν αυτό είναι δυνατό. Έτσι, τα παιδιά νιώθουν ότι η γνώμη τους μετράει και πως έχουν λόγο μέσα στο σπίτι, άρα είναι ικανά και άξια να παίρνουν αποφάσεις.
Μην είστε μαρτυριάρηδες: Όσο και αν είναι δύσκολο να περιμένουμε τα παιδιά να σκεφτούν και να βρουν τη λύση σε κάτι που για εμάς λύνεται σε δευτερόλεπτα, μη μπαίνετε στον πειρασμό να δίνετε την απάντηση. Αφήστε τα να πειραματιστούν, να δυσκολευτούν, ακόμη και να κάνουν λάθος μιας και οι εμπειρίες είναι αυτές που χτίζουν τη γνώση.

Ανάλογα με την ηλικία των παιδιών είναι διαφορετικά τα πράγματα στα οποία πρέπει να εστιάσουμε και, αντιστοίχως, να περιμένουμε.
Έως την ηλικία των πέντε ετών:
Προκειμένου τα παιδιά να είναι σε θέση να μπορούν να επιλύσουν μόνα τους τα προβλήματα που προκύπτουν, είναι σημαντικό να είναι σε θέση να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Αρχικά είναι σημαντικό από την ηλικία του πρώτου και δεύτερου ήδη χρόνου να μιλάμε ανοιχτά και να κατονομάζουμε όλα τα συναισθήματα, δείχνοντας πλήρη αποδοχή. Κανένα συναίσθημα δεν είναι κακό. Όλα τα συναισθήματα, ακόμα και όσα είναι αρνητικά και μας δυσκολεύουν είναι για να μας βοηθήσουν να μάθουμε κάτι. Επικεντρωνόμαστε λοιπόν στον τρόπο αντίδρασης και διαχείρισης των συναισθημάτων. Μέχρι την ηλικία των πέντε ο ρόλος των ενηλίκων είναι πιο ενεργός αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να είναι αυταρχικός και παρεμβατικός, μιας και κάτι τέτοιο θα μειώσει την αυτοπεποίθηση των παιδιών.
Όταν προκύπτουν προβλήματα αρχίζουμε να σπείρουμε τους καρπούς της επίλυσης με τα ακόλουθα βήματα:
Αναγνώριση και αποδοχή των συναισθημάτων: Βοηθήστε τα παιδιά να επεξεργαστούν πώς νιώθουν από το πρόβλημα που έχει προκύψει.
Διεργασία συναισθήματος: Βοηθήστε τα παιδιά να μάθουν να ηρεμούν, είτε με ανάσες, είτε με το να αποσύρονται από το ερέθισμα, είτε με το να κάνουν όμορφες σκέψεις έτσι ώστε να μπορούν να σκεφτούν ξανά με τη λογική.
Επίλυση προβλήματος: Σκεφτείτε με τα παιδιά σας διαφορετικές πιθανές λύσεις αφήνοντάς τα εκείνα να μιλούν περισσότερο και πάρτε θέση ακροατή. Είναι καλό είτε μέσα από το παιχνίδι (ελεύθερο παιχνίδι, παζλ, τουβλάκια, παιχνίδια ρόλων) είτε με χρήση παραμυθιών (συνδέστε τα προβλήματα και τις πράξεις των ηρώων με αυτές των παιδιών ή χρησιμοποιήστε την διαλεκτική αφήγηση βάζοντας το παιδί να σκεφτεί τι θα ένιωθε/ έκανε πριν συνεχίσετε το παραμύθι) να βάζετε τα παιδιά στην κατάσταση του προβλήματος και να τους δίνεται το χώρο και τον χρόνο να πειραματιστούν ελεύθερα με τις πιθανές λύσεις. Έτσι, με τον καιρό τα παιδιά θα αρχίσουν να χρησιμοποιούν όλα όσα έχουν σκεφτεί και δοκιμάσει και στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και τα καθημερινά τους προβλήματα.
Φράσεις που συχνά χρησιμοποιούμε για να ενισχύσουμε τα παιδιά στην κατεύθυνση της επίλυσης προβλήματος για τον εαυτό τους είναι: «Ώστε μου λες ότι το… σε έκανε να νιώσεις…», «Πρέπει να υπάρχει κάποιος τρόπος για να το διορθώσεις…», «Σίγουρα μπορείς να σκεφτείς κάτι να κάνεις για…», «Είσαι πολύ καλός/ή στο να βρίσεις ιδέες, τι θα έλεγες να σκεφτόσουν τι θα ήθελες να κάνεις γι’ αυτό»

Παιδιά μεταξύ πέντε με εφτά ετών μπορούμε να τα βοηθήσουμε να μάθουν κάποια βασικά βήματα τα οποία θα πρέπει να συλλογιστούν προκειμένου να μπορέσουν να επιλύσουν το πρόβλημά τους. Τα ποιο συνηθισμένα και εύκολα στην κατανόηση είναι τα εξής:
Πώς νιώθω; Βοηθώ τα παιδιά να κατανοήσουν πως αν εντοπίσουν πως νιώθουν έγκαιρα μπορούν πιο εύκολα να διαχειριστούν το συναίσθημα αλλά και την κατάσταση
Ποιο είναι το πρόβλημα; Βοηθήστε τα παιδιά να μάθουν να επικεντρώνονται στο πρόβλημα και πως επηρεάζει τα ίδια και όχι στο να κατηγορούν ή να παραπονιούνται για άλλους
Ποιες είναι οι πιθανές λύσεις; Ενθαρρύνετε τα παιδιά να σκεφτούν όσες περισσότερες λύσεις μπορούν (ιδανικά πάνω από δύο) χωρίς να τις κρίνετε για το αν είναι καλές ή λειτουργικές 
Τι θα συμβεί εάν (ποια είναι τα θετικά και αρνητικά); Βοηθήστε τα παιδιά να μάθουν να αξιολογούν τις ιδέες επίλυσης που βρήκαν λαμβάνοντας υπόψιν τόσο το πως θα νιώθουν τα ίδια όσο και οι άλλοι με την κάθε επιλογή τους
Ποια θα δοκιμάσω; Ενισχύστε τα παιδιά στο να δοκιμάσουν μια από τις επιλύσεις αλλά ακόμη περισσότερο να διαλέξουν μια νέα σε περίπτωση που η πρώτη δεν είναι λειτουργική χωρίς να χάσουν την ελπίδα τους μέχρι το πρόβλημα να λυθεί.
Η επίλυση προβλημάτων δεν αφορά την απομνημόνευση γεγονότων όπως τα ονόματα των χρωμάτων ή των σχημάτων ή τα γράμματα του αλφαβήτου. Αντ’ αυτού, πρόκειται για τη χρήση δύο πολύ σημαντικών δεξιοτήτων - την ικανότητα να σκέφτεται λογικά και την ικανότητα να σκέφτεται δημιουργικά όταν χρησιμοποιεί και εφαρμόζει διαφορετικές ιδέες για την επίλυση προβλημάτων. Το να είναι το παιδί σε θέση να χρησιμοποιεί λειτουργικά τις ικανότητες του για επίλυση προβλημάτων είναι ζωτικής σημασίας. Τα παιδιά μεγαλώνουν με μεγαλύτερη πίστη στην κρίση τους και τις ικανότητές τους, στην λήψη αποφάσεων, στην διάκριση του καλοπροαίρετου από το κακοπροαίρετο, του καλού από το κακό. Να είναι, δηλαδή, σε θέση να κατανοούν τον κόσμο γύρω τους και τι θα μπορούσε να είναι πιο σημαντικό! 
Ας δώσουμε στους Σούπερ Ήρωές μας ακόμη μια δύναμη λοιπόν!
Μαριλού Κούντρια
Ψυχολόγος – Παιγνιοθεραπεύτρια