Τα συναισθήματα είναι ένα πολύπλοκο και δύσκολο στην κατανόηση και έκφραση κομμάτι της προσωπικής ανάπτυξης κάθε ατόμου. Και αυτό διότι ο τρόπος με τον οποίο κάθε άτομο βιώνει και εκφράζει τα συναισθήματά του είναι υποκειμενικός,καθώς είναι έννοιες και όχι κάτι απτό και εύκολα διακριτό.
Το ενδιαφέρον είναι ότι όσο νωρίτερα ξεκινήσει κάποιος να εισάγει όλη την παλέτα των συναισθημάτων σε ένα παιδί, τόσο πιο εύκολα αυτό μπορεί σταδιακά να εντοπίσει, να εκφράσει και εν τέλη να διαχειριστεί τα συναισθήματά του. Μελέτες έχουν δείξει πως τα παιδιά που έχουν αρχίσει από μικρή ηλικία να κατανοούν το εύρος των συναισθημάτων τους, είναι λιγότερο πιθανό να έχουν έντονες εκρήξεις θυμού, επιθετικότητα και προκλητική συμπεριφορά, καθώς είναι τα συναισθήματα που επηρεάζουν τις αντιδράσεις.
Η ρύθμιση των συναισθημάτων των παιδιών στηρίζεται στο να διδαχθούν να εντοπίζουν τα συναισθήματά τους, να κατανοήσουν τις συνέπειες του τρόπου έκφρασης αυτών και, τέλος, να μπορέσουν να αναπτύξουν την ικανότητα να επιλύουν τα προβλήματα που προκύπτουν είτε με το να τα αντιμετωπίσουν, είτε με το να βρουν αποτελεσματικούς τρόπους να ανταπεξέλθουν στην κάθε κατάσταση. Οι μελέτες των Gottman και Siegel σχετικά με τη συναισθηματική νοημοσύνη έχουν δείξει ότι τα παιδιά που μαθαίνουν να μιλούν και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους είναι πιο ικανά στο να υιοθετήσουν στρατηγικές για την εξάλειψη εκείνων των ερεθισμάτων που είναι ενοχλητικά για τα ίδια.
Η συναισθηματική νοημοσύνη δείχνει την ικανότητα των παιδιών να γνωρίζουν και να μπορούν να αναγνωρίσουν όλα τα διαφορετικά συναισθήματα που μπορεί να βιώνουν και ταυτόχρονα να ξέρουν πώς να τα εκφράσουν με έναν κοινωνικά αποδεκτό τρόπο. Είναι, επομένως, απαραίτητο όταν μιλάμε σε ένα παιδί για τα συναισθήματά του να μη του μαθαίνουμε πώς να τα κρύβει και να τα συσσωρεύει αλλά πώς να αντιδρά κατάλληλα σε αυτά.
Ας δούμε λοιπόν μερικούς τρόπους για να εισάγουμε περισσότερο την κατανόηση και έκφραση των συναισθημάτων στην καθημερινότητα των παιδιών:
• Μάθετε στα παιδιά σας το λεξιλόγιο των συναισθημάτων, ξεκινώντας από τα βασικά συναισθήματα και προχωρώντας στα πιο σύνθετα καθώς μεγαλώνει και ωριμάζει. Χρησιμοποιήστε βιβλία, ταινίες και περιστατικά από την πραγματική ζωή για να βοηθήσετε τα παιδιά να κατανοήσουν το συναίσθημα τους και ταυτόχρονα να αναπτύξουν την ενσυναίσθησήτους, δείχνοντας τους ότι και άλλοι άνθρωποι μπορούν να έχουν το ίδιο συναίσθημα με εκείνα.
• Παίξτε παιχνίδια για να μιλήσετε για τα διαφορετικά συναισθήματα χρησιμοποιώντας φιγούρες και παιχνίδια προκειμένου να ενισχύσετε την ικανότητα των παιδιών για επίλυση προβλημάτων.
• Μάθετε στα παιδιά πώς να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους βοηθώντας τα, με το να χτίσετε παρέα κατάλληλες στρατηγικές έκφρασής τους, οι οποίες δε θα είναι επιβλαβείς για τους ίδιους ή τα άτομα γύρω τους. Αφήστε τα παιδιά σας να σκεφτούν τις δικές τους στρατηγικές και συζητήστε ανοιχτά για το ότι ναι μεν είναι αποδεκτά όλα τα συναισθήματα, αλλά υπάρχουν θετικοί και αρνητικοί τρόποι έκφρασης.
• Ενισχύστε την θετική έκφραση των συναισθημάτων. Επαινέστε τα παιδιά στις προσπάθειές τους να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους ή όταν τα εκφράζουν χρησιμοποιώντας μια καλή στρατηγική. Είναι σημαντικό να βοηθήσουμε τα παιδιά να καταλάβουν ότι είναι πάντα αποδεκτό το να μιλήσουν για οποιοδήποτε συναίσθημά τους ανοιχτά, αλλά είναι ο τρόπος με τον οποίο επιλέγουμε να δείξουμε τα συναισθήματά μας και να ανταποκριθούμε σε αυτά που πρέπει να μάθουμε να διαχειριζόμαστε κατάλληλα.
• Γίνετε εσείς ένα ζωντανό μοντέλο έκφρασης και διαχείρισης συναισθημάτων. Μοιραστείτε ανοιχτά τα συναισθήματά σας με τα παιδιά σας και θυμηθείτε να τα εκφράζετε χρησιμοποιώντας μια στρατηγική επίλυσης προβλημάτων για να δείξετε πώς θα αντιμετωπίσετε το κάθε συναίσθημα με τον πιο κατάλληλο τρόπο.
• Δημιουργήστε μια λίστα με "τι άλλο κάνω όταν..." για να αντιμετωπίζονται τα δύσκολα συναισθήματα. Μερικές από αυτές θα μπορούσαν να είναι: Ζήτησε βοήθεια, Λύσε το πρόβλημά σου με λέξεις, Πες το - μη το κάνεις, Μίλα σε έναν μεγάλο, Πάρε μια βαθιά ανάσα, Περιέγραψε αυτό που νιώθεις, Σκέψου έναν άλλο τρόπο να το κάνεις, Χαλάρωσε και ξαναδοκίμασε, Βρες ένα μέρος που θα σε ηρεμίσει, Ζήτα μια αγκαλιά.
• Αποδεχτείτε τα συναισθήματα των παιδιών και προσπαθήστε να μην απορρίψετε ή μειώσετε αυτά τα οποία αισθάνονται. Είναι σημαντικό να νιώθουν ότι οι γονείς θα είναι πάντα εκεί για να ακούσουν όλα όσα νιώθουν, να τα βοηθήσουν να καταλάβουν γιατί αισθάνονται έτσι και να τους στηρίξουν στο να βρουν τον καλύτερο τρόπο να εκφραστούν ή να λύσουν το πρόβλημά τους.
Θυμηθείτε αυτό που μας έμαθε η ταινία “Τα μυαλά που Κουβαλάς”: “Είναι εντάξει να νιώθεις όλα τα συναισθήματα, είναι ο τρόπος που τα εκφράζεις αυτός που σε κάνει τον άνθρωπο που τελικά είσαι”.
Με εκτίμηση,
ΜαριλούΚούντρια
Ψυχολόγος - Παιγνιοθεραπεύτρια
